You are currently viewing 100 Ciekawostek o Tatrzańskim Parku Narodowym

Góry są piękne, potężne, budzą zachwyt, ale też i respekt, bo góry to żywioł, jak mawiają o Nich ludzie gór – Górale i miłośnicy wspinaczki. Góry mają swój urok, ale potrafią też być niebezpieczne, dlatego oprócz ciekawości świata i zachłanności do górskich wycieczek trzeba w Nich umieć zawsze zachować zdrowy rozsądek i brawurę odłożyć na półkę. Co roku są jednym z najchętniej wybieranych z kierunków turystycznych. W Polsce jednymi z gór cieszących się największą popularnością wśród turystów są Tatry, w tym także, a może przede wszystkim obszar Tatrzańskiego Parku Narodowego.

1. Wszyscy polscy alpiniści i himalaiści zaczynają swoją górską przygodę w naszych rodzimych górach, zdobywając kolejne pasma górskie. Tatry w tych zmaganiach otwierają listę jednych z poważniejszych i najważniejszych wyzwań.

2. Na początku Tatry były obszarem pozbawionym jakiejkolwiek komunikacji. Zakopane nie posiadało wówczas żadnej komunikacji w swoim obrębie, ani z okolicznymi miejscowościami Galicji.

3. Pierwsi turyści przyjeżdżający do Zakopanego, wówczas maleńkiej wioski odciętej od świata, 106-kilometrową drogę pomiędzy Krakowem a Zakopanem pokonywali z niemałym wysiłkiem. Podróż trwała dwa dni i odbywała się furką konną mieszczącą (zależnie od swej wielkości) od 2 do 4 osób.

4. Tatrzański wodospad Siklawa jest największym z występujących w Polsce.

5. Siklawa ma wysokość 70 metrów i spływa dwoma lub trzema strugami, zależy to od wysokości wód.

6. Siklawa umiejscowiona jest na Ścianie Stawiarskiej, ta z kolei rozdziela Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów.

7. Siklawa po zderzeniu Jej wód ze skałami rozbija się na mgiełkę z miliona maleńkich kropelek. Można ten piękny wodospad obserwować z Zielonego Szlaku. Stamtąd najlepiej przyglądać się Siklawie, bo zbaczając z Niego możemy na własnej skórze sprawdzić stopień śliskości okolicznych, zdradliwych pod tym względem skał.

8. Najwyższym szczytem w Tatrzańskim Parku Narodowym, a zarazem najwyższym szczytem w Polsce i najwyższym punktem n. p. m. w Polsce są Rysy. Ten najwyższy punkt znajduje się na wysokości 2499 m. n. p. m. na północnym wierzchołku Rysów. Przebiega przez to miejsce granica polsko-słowacka. Masyw Rysów leży w Tatrach Wysokich na granicy polsko-słowackiej, tworzą Go 3 wzniesienia.

9. Pierwszy przewodnik po Tatrzańskim Parku Narodowym ukazał się już w XIX wieku. Jego autorem był Walery Eljasz Radzikowski. Publikacja ukazała się dokładnie w 1870 roku pod tytułem „Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic”. Popularność jaką się cieszyła sprawiła, że do 1900 roku doczekała się Ona aż 6 wznowień.

10. W 1887 roku zamontowane zostały na ścieżce na Wysoką pierwsze urządzenia sztucznie ułatwiające wspinaczkę w postaci klamer. Dziś do tego miejsca nie prowadzi żaden szlak. Za to w wielu miejscach tatrzańskich grani spotkamy klamry, drabinki i łańcuchy mające ułatwiać eksplorację turystom.

11. Z myślą o przedstawicielach wyższych sfer książętach, arystokratach i biskupach zaczęto tworzyć pierwsze schroniska górskie. Ich rolę pełniły większe chatki powstające w Tatrach od początku XIX wieku.

12. Górską wodę kojarzymy jako coś lodowatego lecz nic bardziej mylnego, woda w górskich źródłach bywa także ciepła. Na terenie Polski też możemy znaleźć źródła termalne. Odnajdujemy Je także w Tatrach. Woda w Nich potrafi osiągać do nawet 23°C jak w okolicach Jaszczurówki. Warto przy tym zaznaczyć, że w górach mamy jeziora, mimo że wszystkie nazywane są stawami, a to nie ze względu na charakter powstawania, a czystość i wyjątkową przejrzystość wody.

13. Na Żółtej Turni w 1931 roku umiejscowiono przyrząd do pomiaru objętości opadów atmosferycznych.

14. Żleb opadający spod Kamienistej do Doliny Pyszniańskiej cieszy się uroczą nazwą Babie Nogi.

15. Aż 3 gatunki borówek możemy spotkać w okolicy Rakonia.

16. Mieszkańcami Doliny Jagnięcej są kozice. Ich stado jest oswojone, nie boi się człowieka, potrafi podejść do turysty na odległość metra i niechętnie ustępuje ze szlaku.

17. Smocza Jama w Krakowie ma prawie dziesięciokrotnie dłuższe korytarze od Smoczej Jamy w Wąwozie Kraków.

18. Choć wielu osobom się wydaje, że Gubałówka leży w Tatrach, nie jest to prawdą.

19. Żółtawe kamienie na dnie dały nazwę Złotemu Potokowi płynącemu przez Tatry.

20. Kolor skał od strony Doliny Staroleśnej przyczynił się z kolei do nazwy przełęczy Czerwona Ławka.

21. W Dolinie Cichej faktycznie panuje cisza. Potok Cicha Woda Liptowska praktycznie nie hałasuje, gdyż płynie w tym miejscu po niewielkim spadku i łagodnie.

22. Żabia Lalka leży w grani Żabiego i ma taki kształt, który faktycznie można kojarzyć z lalką. Zdaniem innych ten kształt bardziej zbliżony jest do kręgla.

23. Tatry kojarzą nam się m. in. Z tym, że żyją w Nich niedźwiedzie. Tych jest wiele w Polsce, choć znacznie więcej niedźwiadków zamieszkuje słowacką stronę.

24. Schroniska górskie dają szansę na odpoczynek, ale często same w sobie stają się dla turystów celem do zdobywania. W schronisku „Murowaniec” nie wolno spać na podłodze, natomiast schronisku na Hali Kondratowej jest to możliwe, co daje szansę noclegu dla 20 osób i wszystkich, którzy na podłodze zdołają się zmieścić.

25. Wyjątkowo pechową historię ma Chata Pod Rysami. Lawiny kamienne niszczyły ten obiekt wielokrotnie, po raz ostatni miało to miejsce w 2001 roku.

26. 46% polan pasterskich zniknęło z pejzażu Tatr od 1955 roku. Skutkuje to zarastaniem wielu pięknych miejsc. Na tych polanach pasterskich, na tatrzańskich halach prowadzony był dawniej wypas owiec.

27. Dopiero w 1987 roku słowacki Tatranský národný park zaczął obejmować Tatry Zachodnie, wcześniej w Jego skład wchodziła jedynie Dolina Cicha.

28. plac przy Wodogrzmotach aż do lat 80-tych XX wieku spełniał funkcję przystanku PKS z regularnymi kursami.

29. Przez Tomanową Przełęcz wiodła najpopularniejsza droga ucieczki z terytorium okupowanej Polski podczas II wojny światowej.

30. Przez Liliowe wiodło wygodne przejście na drugą stronę Tatr, z którego w XIX wieku chętnie korzystali przemytnicy tytoniu.

31. Na zboczach Kominiarskiego Wierchu do XIX wieku funkcjonowały kopalnie żelaza i mała huta.

32. Mała Łąka w XIX wieku stanowiła małą, odrębną osadę na terenie Tatr, która bogata była w pasterskie artefakty w postaci obór, szałasów i innych budynków infrastruktury pasterskiej.

33. Turyści lubiący rowerowe wycieczki powinni wiedzieć, że ścieżka pomiędzy Brzezinami a Halą Gąsiennicową nie jest zbyt przyjemną trasą, pełna jest bowiem kocich łbów.

34. Giewont według wielu dawniejszych źródeł liczy sobie 1909 metrów wysokości wliczając w to wysokość krzyża.

35. Z uwagi na coraz większe tłumy turystów z roku na rok skały na Giewoncie są coraz bardziej śliskie, co zwiększa z sezonu na sezon stopień trudności podejścia.

36. Kasprowy Wierch i Giewont dzieli dystans 6 km.

37. Giewont to najwyższy szczyt Tatr Zachodnich w całości leżący na terenie Polski.

38. Najwyższym szczytem Tatr w ogóle, który w całości leży po polskiej stronie jest Kozi Wierch 2291 m. n. p. m.

39. Największe schronisko po polskiej stronie Tatr to Chochołowska, które przygotowane jest na przyjęcie nawet 120 turystów.

40. Na Hali Gąsiennicowej znajduje się największy węzeł tatrzańskich szlaków turystycznych.

41. Świnica 2301 m. n. p. m. to najwyższa góra w granicach Zakopanego.

42. Najdalej wysunięty na południe punkt w Tatrach Polskich to wierzchołek Żabiej Turni Mięguszowieckiej, a nie Rysów.

43. Kończysty Wierch 2002 m. n. p. m. to najniższy udostępniany turystom dwutysięcznik

44. Wywierzysko Bystrej Znajdujące się blisko Kalatówek jest jednym z najobfitszych źródeł w całych Tatrach. W czasie jednej sekundy wypływa z Niego około 320 litrów wody.

45. W Tatry chętnie jeździli wielcy sztuki, nauki, zasłużeni dla naszej historii ludzie. Wśród Nich można odnotować naszą słynną Noblistkę w dziedzinie m. in. Chemii Marię Curie-Skłodowską, która weszła na Rysy w 1899 roku.

46. W 2007 roku wprowadzono Strefę Schengen, co oznaczało, że turyści swobodnie mogą się przemieszczać po szlakach tatrzańskich z polskiej na słowacką stronę i na odwrót – pod warunkiem, że spełniając absolutne minimum mają przy sobie Dowód Osobisty. Nie zawsze jednak tak było. Do tego momentu jedynym legalnym przejściem pomiędzy polską a słowacką stroną Tatr było przejście na Rysach właśnie.

47. Niegdyś Rysami zwana była grań Żabiego i to od tego, że znajdują się tam charakterystyczne formacje Rysy biorą swoją nazwę, nie zaś od rysy widocznej od strony Morskiego Oka.

48. Przy schronisku pod Rysami znajduje się nietypowy punkt obserwacyjny… Ów punkt widokowy mieści się w Kolorowej Sławojce Nad Przepaścią. Posiada Ona przeszkloną ścianę od strony Grani Baszt.

49. Szczyt Rysów i schronisko nad Morskim Okiem są oddalone od siebie o 5 km.

50. Przy pięknej pogodzie ze szczytu Rysów widoczny jest Kraków.

51. Gęstość powietrza na szczycie Rysów jest mniejsza o 30% od gęstości powietrza w dolinach.

52. W 1957 roku na Rysach umieszczono tablicę upamiętniającą wejście na szczyt Lenina. Taternicy ilekroć mieli do tego okazję dbali o zrzucanie Jej regularne w przepaść. W końcu została Ona schowana w Hacie Pod Rysami i była wynoszona na górę tylko na uroczystości.

53. Na drodze do Morskiego Oka w latach 30-tych XIX wieku miały miejsce rajdy samochodowe.

54. Dawnymi czasy wierzono, że w Dolinie Pięciu Stawów są poukrywane skarby, nawet istniały mapy i przewodniki opisujące tajemne skrytki.

55. 6 maja 1968 roku zanotowano halny stulecia, któremu towarzyszyło pojawienie się trąby wodnej. Utworzyła się Ona w Dolinie Gąsiennicowej, wyssała część wody ze stawków i sunęła w stronę Kościelca, na koniec rozprysnęła się o Jego zachodnią ścianę.

56. Jeszcze do lat 70-tych XX wieku turyści mogli liczyć na pływanie łodzią po Morskim Oku.

57. Grupa turystów, zwłaszcza duża, podchodzi tempem o 20% wolniejszym niż mały 2, czy 3-osobowy zespół o tym samym poziomie. Przy zejściu ten współczynnik rośnie nawet do 35%.

58. Przy asfalcie do Morskiego Oka znajduje się wanta leśniczego. Nie ma On łatwego życia, ponieważ turyści często uznają, że nie tylko mógłby, ale wręcz powinien Ich karmić, udostępniać Im toaletę, nocować Ich, a może nawet podwozić na Palenicę.
Stado 12 kozic zginęło w Sylwestra 1971-72. Zwierzęta zostały tak spłoszone przez turystów, że w skutek paniki zaczęły uciekać stromym, oblodzonym żlebem.

59. Około 300 000 osób odwiedza Halę Gąsiennicową podczas jednego sezonu.

60. Nad bezpieczeństwem turystów 24h, 7 dni w tygodniu, przez cały rok czuwa po polskiej stronie TOPR (Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) i Jego słowacki odpowiednik po słowackiej stronie. Każdy kto chce zostać TOPR-owcem, Ratownikiem TOPR przechodzi najpierw egzamin. Jednym z jego elementów jest bieg z Kuźnic na Kasprowy. Kandydat musi zmieścić się w czasie jednej godziny z doliczonym własnym wiekiem.

61. Ratownikom ze słowackiej strony patronuje Jan Paweł II.

62. Jeśli ktoś ginie w górach, to Ratownicy oddają Mu hołd przypinając gałązkę kosodrzewiny.

63. Założycielem TOPR-u jest gen. Mariusz Zaruski.

64. W czasie II wojny światowej Niemcy wykuli na Szalonej Przełęczy w Tatrach Bielskich bunkier skalny i doprowadzili nawet do Niego linię telefoniczną.

65. W 1987 roku, kiedy powstawał film „Trójkąt Bermudzki”, wysadzono w powietrze na potrzeby tej produkcji dawne schronisko na Hali Pisanej.

66. W czasie II wojny światowej partyzanci majora „Ognia” wykorzystywali małe schronisko na zboczach Starorobociańskiego Wierchu.

67. Krzyż na Giewoncie ma wysokość 15 metrów ponad ziemią i w głąb ziemi sięga na głębokość 2,5 metra, co daje łączną wysokość 17,5 metra. Raz do roku, w rocznicę śmierci Papieża Jana Pawła II jest oświetlany przez Górali z Zakopanego. TOPR próbował w 2015 roku zakazać tej praktyki z uwagi na zachowanie spokoju nocnej pory dla zwierząt, przede wszystkim przez generowane przez generator prądu spaliny i przez wzgląd na zakaz wyruszania na górskie szlaki nocą, który obejmuje nie tylko turystów, ale także i Górali.

68. Według legend tatrzańskich w jamach pod Giewontem śpią rycerze, którzy w razie znalezienia się Polski w szczególnej potrzebie powstaną by walczyć. Sam masyw Giewontu także trochę przypomina śpiącego rycerza.

69. W 1861 roku Góralce Marysi Murzańskiej objawiła się Matka Boska, w latach 1936-1938 w tym samym miejscu na pamiątkę tego zdarzenia powstaje Sanktuarium na Wiktorówkach. Każdy kto dotrze do Niego na Pasterkę dostaje darmową herbatę.

70. Najwyżej położony budynek w Polsce to Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na szczycie Kasprowego Wierchu.

71. Szlaki narciarskie oznacza się podobnie jak piesze kolorami, tyle że w przypadku pieszych kolory nie oznaczają stopnia trudności, w narciarskich oznaczeniach wprost przeciwnie. Szlaki narciarskie czarne są bardzo trudne, czerwone trudne, niebieskie łatwe, zielone bardzo łatwe.

72. Najpotężniejsze z lawin w Tatrach, a nawet w całych Karpatach w ogóle schodzą ze zboczy Bystrej. Lawiny są bardzo niebezpieczne nie tylko dla ludzi, ale i dla zwierząt. Co roku w skutek Ich schodzenia ginie kilka procent populacji kozic.

73. Zimą w rejonie Orlej Perci na większości szlaków będziemy do przejścia potrzebowali liny.

74. W Dolinie Pięciu Stawów śnieg leży nawet do pół roku.

75. Nazwa Tatry może pochodzić od węgierskiego słowa „thorholl” oznaczającego piekło.

76. W 1908 roku powstała pierwsza kolejka linowa w Tatrach, czyli kolejka na Smokowieckie Siodełko (Hrebienok).

77. 4291,59 metrów to długość kolejki na Kasprowy, Jej końcowa stacja znajduje się 28 metrów poniżej wierzchołka.

78. Kolej na Kasprowy nie jest najdłuższa, kolejka na Łomnicę przewyższa Jej długość o prawie 1,2 km. Jest też o tyle niezwykła, że posiada jedynie jedną podporę.

79. Wędrując po górach na każde 2 godziny marszu powinniśmy zaplanować 15 minut odpoczynku.

80. Jeśli prawidłowo dobieramy tempo wędrówki, to żaden z Jej uczestników nie powinien mieć tętna wyższego niż 130 uderzeń na minutę.

81. Nawet, jeśli na co dzień nie pijemy zbyt wiele to w górach nasz organizm będzie potrzebował więcej płynów. Przyjmuje się, że optymalna ilość spożycia wody to 1 litr na każde 6 godzin.

82. W alfabecie Morsa sygnał S.O.S. to krótki, długi, krótki, w przypadku sygnału górskiego wysyłanego ratownikom jest to 6 sygnałów dźwiękowych, bądź świetlnych na minutę, następujących po sobie w równych odstępach – co 10 sekund. Ratownicy odpowiadają 3 sygnałami.

83. W razie spotkania z niedźwiedziem nie powinniśmy krzyczeć, uciekać, wykonywać gwałtownych ruchów, bo takie zachowania sprowokujązwierzę do ataku. Jeśli jest to konieczne można zrzucić plecak, by odwrócić uwagę niedźwiedzia od siebie i dać Mu szansę na zainteresowanie się czymś innym. To powinno nam pozwolić spokojnie odejść. Skuteczne też jest położenie się na ziemi w pozycji podkurczonej, zniechęca to niedźwiedzia.

84. Mały Kozi Wierch to nazwa używana w odniesieniu do Zamarłej Turni jeszcze na początku XX wieku.

85. Do roku 1998 do Morskiego Oka można było jeździć na rowerze.

86. Toporowe Stawy: Wyżni i Niżni, znajdujące się w Dolinie Suchej Wody Gąsienicowej na wysokości około 1120 m. n. p. m. to najniżej położone z jezior po polskiej stronie Tatr. Dzięki niewielkiej wysokości Ich wodę i brzegi porasta bujnie rzadka roślinność.

87. Tafla lodowa skuwa wody Morskiego Oka średnio przez 157 dni w roku, mniej więcej od grudnia do kwietnia.

88. Rainerowa Chata była pierwszym schroniskiem w Tatrach. Wybudowana została na Polanie Staroleśnej w 1863 roku.

89. Chata Téryego to najwyżej położone schronisko całoroczne. Mieści się na wysokości 2015 m. n. p. m.

90. 200 mln. Lat temu zaczęły się wypiętrzać Tatry.

91. Lodowce w Tatrach występowały jeszcze 10 000 lat temu.

92. Pierwsze osadnictwo w Tatrach miało miejsce 7 000 lat temu.

93. Pod Krywaniem wydobywano w XVIII wieku złoto.

94. W 1717 roku powstała pierwsza podpisana panorama Tatr z widokiem na Tatry od strony miejscowości Wielka Łomnica na Słowacji.

95. Jako pierwszy akt prawny tatrzańską przyrodę chroniła uchwalona w 1868 roku przez Sejm Krajowy we Lwowie „Ustawa względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwych Tatrom, świstaka i dzikich kóz”.

96. Tatrzański Park Narodowy powstał dopiero w 1955 roku. Został powołany rozporządzeniem Rady Ministrów z 30 października 1954 roku. Obejmuje ścisłą ochroną prawie wszystkie gatunki flory i fauny na Jego terenie. Jego symbolem jest kozica stojąca na krawędzi skały.

97. Roślinność tatrzańską odznacza tzw. Piętrowość i tak kolejno następują po sobie od najniżej położonych terenów: piętro regla dolnego – tu rosną lasy świerkowe, bukowe i jodłowe; piętro regla górnego, które porasta prawie wyłącznie bór świerkowy; piętro kosodrzewiny – nazwę zawdzięczające dominacji tej rośliny; piętro hal – oferujące bogatą roślinność alpejską jak goździk lodowcowy czy sasanka alpejska; piętro turni, gdzie jest już niewiele roślin, ale spotkać można jaskra lodnikowego czy goryczkę przezroczystą.

98. W Tatrach możemy spotkać charakterystyczne dla Nich zwierzęta m. in.: niedźwiedzia brunatnego, rysia, orła przedniego i przede wszystkim endemity, czyli zwierzęta żyjące tutaj w jako jedynym miejscu na ziemi, są Nimi kozica tatrzańska i świstak tatrzański.

99. TPN to powierzchnia blisko 22 tysięcy hektarów obejmująca całe Tatry Polskie, a także przyległe do Nich od północy kompleksy leśne o obszarze 3 tysięcy hektarów m. in. część Pogórza Bukowińskiego oraz Rowu Podtatrzańskiego.

100. 15 marca 1936 roku na szczyt Kasprowego Wierchu wjechał pierwszy wagonik kolejki linowej