Wyrażenie „A gdyby to tak zostawić i jechać w Bieszczady” można nazwać już powszechnie znanym frazeologizmem. Kto go choć raz nie użył?
Jednak co jest takiego w Bieszczadach, że mówiąc o głuszy i miejscu oddalonym od ludzi od razu nam się nasuwają na myśl?
1. Góry
Bieszczady to góry, które wznoszą się na granicy Polsko – Ukraińskiej. Najwyższy szczyt Bieszczadów to Pikuj (1405 m n.p.m.), który wznosi się na Ukrainie. Po stronie Polski najwyższy szczyt to Tarnica – 1346 m. n.p.m.
2. Etymologia nazwa „Bieszczad”
Etymologia nazwa “Bieszczad” i “Beskid” jest bardzo niejasna. Przez wiele lat powstało wiele teorii na ten temat. Są to teorie mówiące m.in. o trackim ludu Bessów, skąd ma wywodzić się nazwa lub o słowie “Beshet”, czyli rozdział wód.
3. Żubry
Bieszczady to dom drugiego na świecie największego stada żubrów. Według danych żyje ich tu około 280, w tym najwięcej na terenie Puszczy Białowieskiej. Oprócz nich występują tu również inne rzadkie na terenach polskich zwierzęta jak wilki, niedźwiedzie, czy żbiki.
4. Park ciemnego nieba
Bieszczady posiadają największy w Polsce park ciemnego nieba. Jest to strefa chroniona, gdzie nocą widać nawet 7 tysięcy gwiazd, o ile nie ma chmur. Jest to równocześnie jedno z najciemniejszych miejsc w Europie, gdzie można zobaczyć nawet najmniejsze gwiazdy.
5. Słupek graniczny i 3 państwa
Na szczycie jednej z gór o nazwie Krzemieniec jest słupek graniczny rozdzielający trzy państwa: Polskę, Ukrainę i Słowację.
6. Kopalnia ropy naftowej
W okolicy Bieszczad powstała pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej. Było to w połowie XIX wieku we wsi Bóbrka. Kopalnia działa do dziś, a na jej terenie znajduje się Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza.
7. Znikające wsie
Bieszczady są domem dla tajemniczych, znikających wsi. Po II wojnie światowej wiele z nich zostało opuszczonych lub zniszczonych w wyniku akcji „Wisła”. Obecnie można tam znaleźć ruiny domów i cerkwi, które są świadkami bogatej historii i mieszanki kultur, jakie kiedyś tam współistniały.
8. Niedźwiedź brunatny, wilki i ryś
Bieszczady w Polsce to jedyny taki obszar w Polsce, gdzie obok siebie mieszkają trzy największe europejskie drapieżniki: niedźwiedź brunatny, wilki i ryś.
9. Wąż Eskulapa
Na terenie Bieszczad mieszka wąż Eskulapa, największy wąż w Europie Środkowej. Najdłuższy osobnik w ogóle miał ponad 2 metry długości. Najdłuższy z Bieszczad miał 1,6 metra. Nie jest jadowity.
10. 168 tysięcy turystów w miesiąc
W lipcu 2020 padł rekord turystów na szlakach w Bieszczadach. Bieszczady odwiedziło 168 tysięcy turystów.
11. Flora endemitów
W Bieszczadach występuje wiele gatunków roślinności, które są unikatowe na skalę światową. Park Narodowy Bieszczadów chroni te rzadkie ekosystemy, w których można znaleźć takie rośliny jak m.in. bieszczadzki irys, ostrożeń, czy różanecznik żółty, kwitnący tylko w kilku miejscach na świecie.
12. Tajemnicze kamienne kręgi
W regionie tym można natrafić na kamienne kręgi, które są pozostałościami po dawnych obrzędach i kulturach. Ich pochodzenie i cel wciąż budzą wiele pytań i są przedmiotem badań archeologów.
13. Solina – największa zapora w Polsce
W Bieszczadach znajduje się zapora w Solinie, największa tama w Polsce, tworząca Jezioro Solińskie, które jest popularnym miejscem wypoczynku. Jest to również ważny punkt pod względem tworzenia energii, ponieważ zapora ta służy jako elektrownia wodna.
14. Kultura bojkowska i łemkowska
Bieszczady są miejscem, gdzie spotykały się kultury i tradycje różnych narodów. Wśród nich szczególną rolę odgrywają Bojkowie i Łemkowie, którzy pozostawili po sobie bogate dziedzictwo kulturowe, widoczne m.in. w zachowanych cerkwiach i charakterystycznych, drewnianych domostwach.
15. Międzynarodowy szlak pieszy E8
Bieszczady są częścią międzynarodowego szlaku pieszego E8, który zaczyna się w Irlandii i kończy w Turcji. Przez Bieszczady przebiega jego fragment, oferując wędrowcom możliwość poznania unikalnych krajobrazów i kultur w międzynarodowym kontekście.
16. Nocne obserwacje nieba
Oprócz parku ciemnego nieba, w Bieszczadach organizowane są regularne nocne obserwacje nieba z udziałem astronomów. To doskonała okazja, aby przyjrzeć się gwiazdom i planetom z jednego z najlepszych miejsc do obserwacji astronomicznych w Polsce.
17. Rezerwat przyrody Górna San
Jest to jeden z najcenniejszych przyrodniczo obszarów w Bieszczadach, chroniący unikalny odcinek rzeki San. W jego granicach występują rzadkie gatunki fauny i flory, a krajobraz urozmaicają malownicze meandry rzeki.
18. Kolejka leśna w Bieszczadach
Jedną z atrakcji regionu jest wąskotorowa kolejka leśna, która niegdyś służyła do transportu drewna, a obecnie oferuje turystyczną podróż przez malownicze tereny Bieszczad. Podróż historycznym składem pozwala na doświadczenie niepowtarzalnych widoków i bliskie spotkanie z dziką przyrodą.
19. Legendy i opowieści
Bieszczady są bogate w legendy i opowieści, które dodają tajemniczości tym terenom. Jedną z nich jest historia o „Duchach Bieszczad”, duchach opuszczonych wsi, które według miejscowych nadal wędrują po swoich dawnych domostwach, a opowieści o nich są częścią lokalnej kultury.
20. Dziedzictwo cerkiewne
W Bieszczadach znajduje się wiele zabytkowych cerkwi, które są świadectwem bogatej historii religijnej i kulturowej tego regionu. Niektóre z nich są wpisane na listę UNESCO, stanowiąc nie tylko miejsca kultu, ale i ważne zabytki architektury.
21. Bieszczadzka Kolejka Transgraniczna
Istnieje projekt odtworzenia połączenia kolejowego między Polską a Ukrainą przez Bieszczady, które miałoby na celu nie tylko ułatwienie podróży między krajami, ale także rozwój turystyki i wzajemne zbliżenie kultur.
22. Sanktuarium Maryjne w Kalwarii Pacławskiej
To ważne miejsce kultu religijnego, często nazywane „Bieszczadzkim Jeruzalem”.
23. Mikroklimat
Bieszczady charakteryzują się specyficznym mikroklimatem, który sprzyja zdrowiu. Czyste powietrze, mała ilość alergenów i spokój naturalnego otoczenia mają pozytywny wpływ na odprężenie i regenerację sił.